تغذیه تکمیلی 7

انواع غذابرای کودکان

 كلم پلو:

مواد لازم:

 طرز تهيه:

كلم برگ را خرد كرده در كمي كره تفت بدهيد و چند قطره آب ليمو يا سركه به آن اضافه نموده بگذاريد با حرارت ملايم بپزد. گوشت چرخ كرده را با پياز خرد شده و كمي كره تفت دهيد يك استكان آب گوجه فرنگي اضافه كنيد و بگذاريد آرام آرام بپزد. برنج را بصورت كته بپزيد موقع دم كردن، گوشت چرخ كرده، ريحان و ترخون يا شويد خرد شده، كلم و بقيه كره را به آن اضافه كنيد.

پلوهايي كه مي‌توان با گوشت يا بدون گوشت تهيه نمود

(اگر بدون گوشت است از زرده تخم‌مرغ استفاده كنيد)

 هويج پلو:

مواد لازم:

 طرز تهيه:

هويج را كه رنده كرده و يا به قطعات بسيار كوچك ريز نموده ايد با كمي كره تفت بدهيد. برنج را كه دم مي‌كنيد، هويج و بقيه كره را به آن اضافه نمائيد. موقع غذا دادن به كودك يك زرده تخم‌مرغ سفت شده را روي غذا رنده كنيد.

  لوبيا چشم بلبلي پلو:

مواد لازم اين غذا مانند هويج پلو است. به جاي هويج از يك قاشق مرباخوري لوبيا چشم بلبلي و يك قاشق غذاخوري شويد خرد شده استفاده كنيد.

 طرز تهيه:

لوبيا چشم بلبلي را با آب بپزيد. برنج را با كره و شويد بپزيد و قبل از دم كردن، لوبيا چشم بلبلي را به آن اضافه نمائيد. موقع غذا دادن زرده سفت شده تخم‌مرغ را روي غذا رنده كنيد.

توجه: اگر براي ناهار از انواع كته‌‌هاي بدون گوشت يا بدون تخم‌مرغ استفاده كرده ايد سعي كنيد براي شام يك خوراك يا غذاي گوشتي تهيه نمائيد.

  عدس پلو با خرما يا كشمش:

مواد لازم:

طرز تهيه:

عدس را جداگانه بپزيد و موقع دم كردن برنج، عدس و كره را به آن اضافه نمائيد. پوست و هسته خرما را جدا كنيد، در كمي كره يا روغن تفت دهيد (يا كشمش را كه قبلاً در كمي آب خيس كرده ايد بشوييد و در كمي روغن تفت دهيد) و روي برنج كه در حال دم كشيدن است بگذاريد و هنگام غذا دادن به كودك، كشمش يا خرما را با عدس پلو كاملاً نرم و مخلوط نمائيد.

8ـ خوراك‌ها:‌

 خوراك ماكاروني:

مواد لازم:

طرز تهيه:

گوشت چرخ كرده را با يك قاشق مرباخوري كره و پياز و هويج بسيار خرد شده، تفت بدهيد يكاستكان آب و گوجه فرنگي رنده شده را به آن اضافه كنيد تا چند جوش بزند و كاملاً جا بيفتد در ظرف ديگري آب را به جوش بياوريد و كمي نمك و ماكاروني را درون آن بريزيد. پس از حدود 10 دقيقه ماكاروين را آبكش كرده و آب ولرم روي آن بريزيد تا ماكاروني‌ها به هم نچسبند، بقيه كره را در قابلمه ريخته ماكاروني را در آن بريزيد، سپس گوشت و هويج را داخل آن قرار دهيد و بگذاريد دم بكشد. (هنگام غذا دادن به كودك ماكاروني و گوشت را با پشت قاشق كاملاً نرم و له كنيد).

  خوراك جگر:

مواد لازم:

 طرز تهيه:

جگر سالم گوسفند يا گوساله را كه به قطعات ريز تقسيم كرده ايد با يك پياز بپزيد بعد آن را با پشت قاشق له كنيد (مي توانيد جگر را چرخ كنيد و با يك پياز و كره تفت بدهيد). سپس يك سيب‌زميني خرد شده و مقداري آب و گوجه‌فرنگي رنده شده را بريزيد و بگذاريد به آرامي بپزد. كمي قبل از كشيدن غذا، جعفري خرد شده و چند قطره آب ليمو ترش تازه به خوراك اضافه نمائيد.

  خوراك لوبيا چيتي:

مواد لازم:

طرز تهيه:

لوبيا چيتي را شب قبل خيس كنيد. صبح آب آن را بيرون ريخته و لوبياها را با آب و پياز بپزيد، تا كاملاً پخته شوند. سپس سيب‌زميني خرد شده، گوجه فرنگي رنده شده و نعناي ريز شده را بريزيد و بگذاريد چند جوش بزند. وقتي آب آن تمام شد خوراك آماه است. موقع غذا دادن به كودك، روغن زيتون را اضافه كنيد.

اگر از نعنا خشك استفاده مي‌كنيد آن را همراه با روغن زيتون روي غذا بريزيد.

  خوراك گوشت و نخود سبز:

مواد لازم:

طرز تهيه:

گوشت را به قطعات كوچك خرد نموده با كمي كره، پياز و ادويه ملايم تفت داده و با مقداري آب بپزيد.اگر از گوشت چرخ كرده استفاده مي‌كنيد آن را با پياز رنده شده و كمي ا دويه به صورت قلقلي در آوريد و يا فقط در كره تفت بدهيد. نخود سبز و سيب‌زميني را هم جداگانه بپزيد و بعد همه مواد را با گوجه‌فرنگي رنده شده مخلوط نموده بگذاريد چند جوش بزند تا كاملاً جا بيفتد. اضافه كردن كمي آب نارنج يا آب ليموترش تازه و كره، غذا را خوشمزه‌تر مي‌كند.

9ـ ساير غذاها:

 كتلت:

مواد لازم:

طرز تهيه:

پياز را روي گوشت چرخ كرده رنده كنيد. سيب‌زميني را كاملاً شسته و با پوست بپزيد. سپس پوست بكنيد و آن را هم رنده كنيد. زرده تخم‌مرغ را به مايه كتلت اضافه نمائيد. تكه‌هايي از آن را با دست به شكل بيضي در آوريد و در كره يا روغن مخصوص سرخ كردن كه داغ شده است سرخ نمائيد.

 كوكوي سيب‌زميني:

مواد لازم:

طرز تهيه:

سيب‌زميني را مطابق آن چه كه قبلاً اشاره شده بپزيد و رنده كنيد. پياز رنده شده، شير، كمي زردجوبه و يك زرده تخم‌مرغ به آن اضافه نمائيد. بعد از اين كه روغن داغ شده قاشق قاشق از مايع در روغن بريزيد و پشت و روي آن را سرخ كنيد.

 كوكوي سبزي:

مواد لازم:

 طرز تهيه:

پياز را روي سبزي رنده كنيد. زرده تخم‌مرغ، كمي زردچوبه و آرد را به آن اضافه كنيد و مانند كوكوي سيب‌زميني سرخ كنيد.

  سالاد الويه:

مواد لازم:

طرز تهيه:

طرز تهيه آن مانند سالاد اليويه معمولي است يعني بعد از پختن سينه يا فيله مرغ آن را به تكه‌‌هاي ريز تقسيم كنيد. سيب‌زميني را جدا بپزيد و بعد از پوست كندن آن را رنده نمائيد. نخودفرنگي و هويج را هم جداگانه بپزيد و نخودفرنگي را به مايه سالاد اضافه كنيد. زرده تخم‌مرغ و هويج پخته شده را هم رنده كرده و آخر كار ماست چكيده، كره و آب مرغ را به آن اضافه نمائيد.

مواد غذايي با منشاء حيواني:

1ـ گوشت‌ها: گوشت گوسفند، بره، گوساله، گاو، شتر و بز 2ـ جگر 3ـ گوشت پرندگان: مرغ، جوجه، اردك و غاز 4ـ انواع ماهي‌ها و ميگو 5ـ تخم انواع پرندگان حلال گوشت (مرغ، غاز، اردك و كبوتر) 6ـ شير و فرآورده‌‌هاي آن

منابع سرشار از مواد مغذي

منابع آهن:

1ـ منابع غذايي غني از آهن با جذب خوب:

علاوه بر شير مادر،

انواع جگر، دل و قلوه، گوشت قرمز، گوشت مرغ يا بوقلمون و ساير پرندگان به ويژه ران آن‌ها همچنين گوشت ماهي، غذاهاي غني شده با آهن مثل آرد يا ماكاروني.

2ـ منابع غذايي غني از آهن با جذب كمتر:

زرده تخم‌مرغ، حبوبات، آرد نخودچي، سبزي‌‌هاي با برگ سبز تيره (اسفناج، جعفري، ...)، لوبيا سبز، سيب‌زميني، قارچ، ريواس، چغندر، آلو و زردآلو.

اين‌گونه مواد غذايي اگر همراه با مواد غذايي غني از ويتامين C يا غذاهاي دسته اول (غني از آهن يا جذب خوب) خورده شوند جذب آهن آن‌ها افزايش مي‌يابد.

منابع روي:

غلاوه بر شير مارد (با مقدار روي كم ولي جذب بسيار خوب).

انواع جگر، دل و قلوه.

گوشت حيوانات خصوصاً گوشت قرمز، گوشت پرندگان و ماهي‌ها.

زرده تخم‌مرغ.

دانه‌‌هاي كامل غلات و حبوبات و انواغ مغزها.

ماست.

منابع ويتامين C :

ميوه‌‌هاي تازه مانند پرتقال، ليمو، نارنگي (انواع مركبات)، انبه، انگور، هلو، توت، هندوانه، خربزه، طالبي، آناناس، كيوي.

سبزي‌‌هاي تازه مثل گوجه فرنگي، فلفل دلمه‌اي سبز، فلفل سبز شيرين و باميه.

سبزي‌‌هاي سبز مانند اسفناج، جعفري، گشنيز، كاهو، كلم پيچ و بروكلي.

سبزي‌‌هاي ريشه‌اي نشاسته‌اي مانند سيب‌زميني تازه و چغندر.

سيب‌زميني خام حاوي ويتامين C فراوان و غني از ويتامين 1B است. ويتامين C سيب‌زميني با طول زمان ذخيره كردن آن ارتباط دارد. اگر سه ماه ذخيره شود يك سوم ويتامين C و اگر 6 يا 7 ماه ذخيره شود دو سوم ويتامين C آن از بين مي‌رود.

منابع ويتامين A :

شيرمادر به ويژه آغوز

كره و روغن حيواني (مواد لبني).

انواع جگر، دل و قلوه، روغن كبد ماهي.

زرده تخم‌مرغ.

ميوه‌‌هاي زرد و نارنجي مانند نارنگي، پرتقال، انبه، آلو، زرد آلو و طالبي.

سبزي‌‌هاي نارنجي رنگ مانند زردك، هويج، كدو حلوايي، كدو تنبل، فلفل دلمه‌اي قرمز و نارنجي سبزي‌‌هاي سبز تيره مانند اسفناج، جعفري، گشنيز، برگ كرفس، برگ تربچه، برگ چغندر، برگ شلغم، ساقه پيازچه، برگ‌‌هاي كدو تنبل، كم پيچ، كاهو، بروكلي، كلم قمري، باميه، فلفل شيرين و فلفل دلمه‌اي.

برگ‌‌هاي سبز تيره‌تر و ميوه‌‌هاي نارنجي‌تر ويتامين A بيشتري دارند.

آشنايي با انواع چربي‌ها و روغن‌ها

 حبوبات و غلات:

 دانه‌ها يا مغزهاي پر چرب:

1ـ انواع تخمه‌ها (آفتاب گردان، كدو، كدو حلوايي، هندوانه، خربزه و طالبي)

2ـ آجيل‌ها: (پسته، بادام، گردو، فندق، بادام درختي، بادام هندي و بادام زميني)

3ـ كنجد

ميزان كالري و پروتئين انواع مغزها

راه كارهاي افزايش انرژي و مواد مغذي غذاها:

براي كودكاني كه به علت كم غذايي، خوب وزن نمي‌‌گيرند مي‌توان با اضافه كردن مواد زير به غذاي آنان، كالري و مواد مغذي غذا را افزايش داد.

مخلوط آرد و شير و كره يا روغن زيتون.

آرد غلات يا حبوبات.

غلات يا حبوبات جوانه زده.

بادام، پسته، گردو، فندق (كوبيده يا آسياب شده).

كنجد، مغز تخم كدو، مغز تخم آفتاب گردان، مغز تخم هندوانه (كه در هاون يا آسياب كاملاً نرم شده باشد).

خامه، كره، روغن، شير، ماست، پنير و زرده تخم‌مرغ.

حداكثر مجاز اضافه كردن روغن به غذا 5 ميلي‌ليتر (يك قاشق مرباخوري) به 100 گرم از غذاست.

گرچه اضافه كردن چربي حيواني، روغن، كره و ... انرژي غذا را بيشتر مي‌كنند ولي مي‌توانند روي تراكم مواد مغذي (Nutrition Density) پروتئين و ريز مغذي‌‌هاي غذا تاثير بگذارند. بنابراين بهتر است مواد حاوي نشاسته، طوري غني شوند كه تراكم مواد مغذي پروتئين و ريزمغذي غذا نه تنها حفظ، بلكه تشديد هم بشود. اين هدف با اضافه كردن شير (شير مادر يا شير پاستوريزه شده گاو) و يا محصولات تخمير شده شير مثل ماست و پنير تحقق مي‌يابد كه هم كيفيت پروتئين غذا را بهتر مي‌كند و هم تراكم مواد مغذي را افزايش مي‌دهد.

ماست و پنير به دليل PH پايين (اسيدي بودن)، جذب آهن غيرگوشت غذا را بيشتر مي‌كنند.

دريافت چربي را در كودكان زير 3 سال نبايد محدود كرد زيرا آنان در حال رشد هستند و بيش از 3% انرژي دريافتي روزانه آنها بايد از چربي‌ها تامين شود. مقادير بالاتر هنگامي تجويز مي‌شود كه كودك بي اشتها باشد يا به عفونت‌‌هاي مكرر مبتلا شود.

بنابراين براي كودكان زير دو سال نبايد از ماست يا پنير كم چرب استفاده كرد. از دو تا سه سالگي به بعد استفاده از شير گاو يا ماست با چربي 1/5 تا 2% اشكالي ندارد.

مصرف گندم:

در منابع جديد  علمي در مورد استفاده از گندم در رژيم غذايي كودك اختلاف نظر فراوان وجود دارد و حتي ذكر شده كه شير خوراني كه انحصاراً با شير مادر تغذيه مي‌شوند مي‌توانند از پايان 6 ماهگي از نان و يا ساير فرآورده‌‌هاي گندم استفاده كنند ولي آنچه كه مورد تائيد اساتيد انجمن ترويج تغذيه با شير مادر مي‌باشد آن است كه استفاده از گندم به بعد از پايان 8 ماهگي كودك موكول گردد.

شير گاو:

از نظر عنصر آهن منبع بسيار ضعيفي است. كودكاني كه در روز بيش از 500 ميلي ليتر شير گاو مصرف مي‌كنند دچار كمبود آهن مي‌شوند. مصرف زياد شير گاو نه تنها اشتهاي كودك را براي خوردن ساير غذاها كمتر مي‌كند بلكه موجب دفع خون غيرمحسوس از مدفوع هم مي‌شود.